Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Εθελοντισμού, ο εθελοντισμός είναι μέσο για την επίτευξη της κοινωνικής ενσωμάτωσης και κοινωνικής ολοκλήρωσης και συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή, δημιουργώντας δεσμούς εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης επενδύοντας στο κοινωνικό κεφάλαιο.
Είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι όλων των κοινωνικοοικονομικών τάξεων και ηλικιών μπορούν να συμβάλλουν στη θετική εξέλιξη και αλλαγή, μπορεί να αξιοποιηθεί ως εργαλείο προώθησης της ενεργής και υπεύθυνης κοινωνικής συμμετοχής και των κοινωνικών δικτύων του ατόμου, ενώ συνιστά μείζονα δύναμη ενδυνάμωσης της τοπικής ανάπτυξης και της Κοινωνίας Των Πολιτών.
Έτσι, σε μια εποχή ολοένα και αυξανόμενων φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών, η έννοια του εθελοντισμού αποκτά εξέχουσα σημασία υπογραμμίζοντας την ανάγκη για κοινωνική αλληλεγγύη και ανιδιοτελή προσφορά στον τομέα της πολιτικής προστασίας, όπου η άμεση παροχή βοήθειας κατά την εκδήλωση τέτοιων φαινομένων είναι ιδιαίτερα επιτακτική.
Η ΓΓΠΠ αποτελεί τον εθνικό φορέα ένταξης ΕΟ και Ειδικευμένων Εθελοντών στο Μητρώο που τηρεί για την υλοποίηση του παραπάνω σκοπού. Οι ΕΟ και οι Ειδικευμένοι Εθελοντές περιλαμβάνονται στο δυναμικό της πολιτικής προστασίας αναλαμβάνοντας την υποστήριξη δράσεων πρόληψης, αντιμετώπισης και αποκατάστασης καταστροφών.
Στο Μητρώο Εθελοντικών Οργανώσεων μπορούν να ενταχθούν νομικά πρόσωπα ή ενώσεις προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα καθώς και ομάδες εθελοντών που δραστηριοποιούνται στα πλαίσια των ΟΤΑ, εφόσον προκύπτει από το καταστατικό τους ή από την αποδεδειγμένη δράση τους κατά το πρόσφατο παρελθόν η δραστηριοποίησή τους στον τομέα της πολιτικής προστασίας.
Στο Μητρώο Ειδικευμένων Εθελοντών εντάσσονται φυσικά πρόσωπα τα οποία είτε λόγω της φύσεως της επαγγελματικής ή επιστημονικής τους ενασχόλησης είτε λόγω ύπαρξης αποδεδειγμένης εμπειρίας, μπορούν να ανταποκριθούν με πληρότητα στα καθήκοντα πρόληψης, αντιμετώπισης και αποκατάστασης φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών.
Σημειώνεται ότι στις ΕΟ και στους ειδικευμένους εθελοντές περιλαμβάνονται και όσοι δραστηριοποιούνται στο πλαίσιο της αποστολής του Πυροσβεστικού Σώματος, με εξαίρεση εκείνους που υπάγονται στη ρύθμιση του Ν.1951/ 1991.
Με το Νόμο 3013/2002 περί Αναβάθμισης της Πολιτικής Προστασίας (δείτε εδώ για το πλήρες κείμενο) θεσμοθετήθηκε το Σύστημα Εθελοντισμού Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών, το οποίο λειτουργούσε πιλοτικά ήδη από το 2001.
Ειδικότερα, το άρθρο 14 του Ν. 3013/2002, όπως συμπληρώθηκε με την παρ. 3 του άρθρου 27 του Ν. 3536/2007 και τροποποιήθηκε τη διάταξη της παρ. 3 του αρ. 18 Ν. 3613/2007, ρυθμίζει τα ακόλουθα θέματα:
- Την τήρηση Μητρώου Εθελοντικών Οργανώσεων Πολιτικής Προστασίας και Μητρώου Ειδικευμένων Εθελοντών καθώς
- Τις γενικότερες προϋποθέσεις για την εγγραφή στα παραπάνω μητρώα
- Την επιχειρησιακή ένταξη των Ε.Ο. στα ΣΟΠΠ (Συντονιστικά Όργανα Πολιτικής Προστασίας)
- Την ενίσχυση των δράσεων των Ε.Ο. και την παροχή εξοπλισμού και μέσων
- Την πρόβλεψη έκδοσης κανονιστικών πράξεων με σκοπό την ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου του εθελοντισμού σε θέματα που αφορούν: 1) την εγγραφή, κατάταξη, αξιολόγηση των εθελοντικών οργανώσεων, 2) την εκπαίδευση και πιστοποίησή των εθελοντών, 3) την ασφαλιστική τους κάλυψη και αποζημίωση.
